Her milletin sözel kültürel mirasında yer alan fıkralar, milletlerin toplumsal ve kültürel bakış açısını nükteli bir biçimde yansıtan özlü ve kısa hikâyelerdir. Genellikle fıkralar kahramanlarının adlarıyla veya söz konusu kahramanların mensubu oldukları topluluğun adıyla anılırlar. Örneğin; Nasrettin Hoca, İncili Çavuş, Temel fıkraları veya Laz, Bektaşi fıkraları gibi… Mizah kültürümüzde ayrıcalıklı bir yere sahip olan Bektaşi fıkralarının, gülmece kuramları açısından da oldukça zengin bir araştırma konusu sunan ustaca kurgulanmış olay örgüleri, Türk okuru kadar çeviri yoluyla farklı kültürlerdeki okurların da ilgisini çekmektedir.

Uzun zamandan beri her Ramazan’da bir yazımı Bektâşî fıkralarına ayırırım. Tarihi tam hatırlamıyorum ama ilk Bektâşî fıkraları yazdığımda; kendini dindar, Müslüman zanneden hoşgörüsüz ve hadsiz bir kısım güruhun sistemli saldırısı ile karşı karşıya kaldım. Ne kafirliğim kaldı, ne vatan millet düşmanlığım… Ben de cahil, yobaz azınlığa papuç bırakmamak için her Ramazan böyle fıkraları yazarak olayı gelenekselleştirdim…

Aslında Anadolu insanının hoşgörüsünün bir parçası olan bu Bektâşî fıkralarından şimdi size bir demet sunacağım. Yüzünüzde gülücükler açsın…..

DAYANAMAZSAM

Uzun ve sıcak günlerde tutulan bir yaz ramazanında, Bektaşi’nin birine sormuşlar:

– oruca nasıl niyet etmeli?

Baba erenler gülerek cevaplamış:

– ben sahurda “dayanırsam tutarım, dayanamazsam yutarım” diye niyet edip ağzımı çalkalıyorum…

RAMAZAN GELİNCE ÖYLE YAPARIZ

Bektaşi, meyhanenin cadde üzerindeki penceresinin önünde oturmuş içiyormuş. Birisi uyarmış:

– baba efendi, gelen geçenler seni görüyor, şöyle içeride kimsenin göremeyeceği bir yere otursan daha iyi olmaz mı?

Baba erenler şöyle cevap vermiş:

– evlat, o senin dediğin ramazanda olur…

BABAYA DA CAN GELDİ

Bektaşi’nin biri sıcak bir ramazan gününde, sağına soluna bakmış, kimsenin olmadığını görünce,ağzını çeşmenin musluğuna dayamış, kana kana su içmiş. O sırada Beşiktaş’takinin su içtiğini gören biri şöyle demiş:

– ne yaptın baba erenler, orucun gitti!

Bektaşi’nin cevabı hazırmış:

– oruç gitti ama babaya da can geldi… oruç giderse bir daha gelir, ama baba giderse bir daha gelmez…

İSLAM’IN ŞARTI KAÇTIR?

Bektaşi’nin birine şu soruyu sormuşlar:

– İslam’ın şartı kaç?

O da bu soruya şöyle cevap vermiş:

– İslam’ın şartı 1’dir.

Onlar da şaşırarak şöyle demişler:

– nasıl olur efendi, İslam’ın şartı 5 değil mi?

Bektaşî de bu durumu şöyle izah etmiş:

– efendim hac, zekat zenginlerin borcu… Namaz, oruç sofuların işi… Fakirin hissesine de yalnızca bir kelime-i şahadet kalıyor.

 PARAYI ÖDEYEN KİM?

Bir din adamı, mahalledeki ibadethanenin kapısına kocaman bir levha asmış ve levhaya şunları yazmış:

– Ben hepiniz için bütün gün dua ediyorum…

(Din görevliniz)

Birkaç gün sonra levhaya yeni bir cümle eklendi:

– Ben de hepinizin sağlığını koruyorum…

(Doktorunuz)  

Sonunda bir Bektaşi, bütün bunlara şu cümleyi ilave etti:

– İyi hoş ama, ne böbürleniyorsunuz? Hepinizin parasını da ben ödüyorum…

(Vatandaşınız)

AKILLARI ŞAŞIRTAN

İçkinin resmen yasak olduğu devirlerde, zaptiyenin birisi Bektaşi’yi  cübbesinin altında sakladığı içki şişesiyle birlikte yakalayıp sorguya çeker ve önce şişeyi göstererek sorar:

– nedir bu?

Bektaşî şöyle cevap verir:

– muhayyiru’l-kulub (kalpleri şaşırtan)…

Zaptiye bu sefer Beşiktaş’inin sırtındaki cübbeyi göstererek sorar:

– peki bu nedir?

Bektaşî, şunu der:

– settar-ül uyub (ayıpları örten)…

Zaptiye bu kere de parmağını gökyüzüne kaldırır ve (Allah’tan da mı utanmıyormusun? anlamında) tekrar sorar:

– ya bu?

Baba erenlerin ona da cevabı hazırdır:

– Gaffarü’z-zünûb (günahları affeden)…

Ramazan ayının şu son haftasına girdiğimiz günlerde, Anadolu Müslümanı’nın hoş görüsüne sığınarak sizlerle bu güzel fıkraları paylaştım. Umarım yüzünüzde bir nebze de olsa tebessüm bırakabilmişimdir…